‘Hoe is het mogelijk dat iemand met een tijdelijk contract aan de mediationtafel zit? Waarom neemt een bedrijf de moeite om energie en tijd te steken in een mediation als binnenkort toch afscheid genomen wordt?’ Vaak gaat het om een zaak van macht en onmacht.
Duurzame relatie, duurzame oplossing
Meestal ontmoet ik personen die al langere tijd aan een bedrijf verbonden zijn. Medewerkers, teamleiders, leidinggevenden, management; hun achtergrond kan verschillend zijn maar de grote overeenkomst is toch vaak dat ze al langer bij het bedrijf werken. Wat dan ook de aanleiding is om in mediation te gaan: er wordt naar een duurzame oplossing gestreefd. Of dat nu goede werkafspraken voor de toekomst zijn, of een respectvolle beëindiging van een lange werkrelatie.
Macht en zeggenschap
In een mediation hebben de deelnemers per definitie macht over elkaar. Elk van hen heeft iets waar de ander behoefte aan heeft of belang bij heeft. Denk aan soepele werkverhoudingen, stoppen van onderling gekonkel, duidelijkheid over een toekomst, uitspreken van misverstanden etc.
Normaal gesproken kom je in een mediation geen extreme machtsongelijkheid tegen. Als dat zo was, had de machtigste partij de ander zijn wil allang opgelegd. Denk maar niet dat zo’n overduidelijk dominant persoon aan tafel komt. Maar er is altijd sprake van onderlinge macht en onmacht. Het is de taak van de mediator om op zoek te gaan naar de machtsverhoudingen.
Macht in balans
Ideaal is als de verhoudingen mooi in balans zijn; de een heeft bijvoorbeeld wat meer invloed op hoe het budget verdeeld wordt, de ander over de taakverdeling in het team. Ze hebben elkaar nodig om de budgetten goed te besteden en de resultaten zo goed mogelijk te laten zijn.
Macht en onmacht
Macht maar ook onmacht is een beleving, dus subjectief. Het heeft te maken met de balans en de weging tussen persoonlijke behoeften aan de ene kant en de ‘prijs’ die je daarvoor moet betalen.
Macht uit zich op verschillende manieren:
- financieel: ik ga over de budgetten en jij bent dus afhankelijk voor je uitgaven, en daardoor ook voor je resultaten, van mij
- kennis: ik weet veel meer van de materie dan jij dus ik heb een streepje voor als er om een mening gevraagd wordt
- fysieke kracht: wie verzet letterlijk het meeste werk, wie kan het zonder hulpmiddelen?
- dominantie: zowel verbaal als non-verbaal kan iemand sterker zijn of in ieder geval overkomen
- normen en waarden: wie is er moreel de sterkste?
- hiërarchie: wie is vanuit zijn positie en functie de baas, en heeft het dus voor het zeggen?
- slachtofferrol: een subtiele vorm van macht uitoefenen door een gesprek of de sfeer negatief te beïnvloeden. Wist je dat de underdog of degene die de slachtofferrol aanneemt, vaak degene is die in de praktijk de sterkste blijkt en dus zijn zin krijgt?
Vaak realiseren mensen zich helemaal niet welke macht ze over een ander hebben. Of hoeveel macht ze over zichzelf aan een ander geven!
Soms is de een sterker en soms de ander. De ene partij heeft in de ene zaak de dominantie maar is in de andere zaak de minder machtige partij.
De mediator en macht
Dat er verschil in machtsverhouding tussen partijen bestaat is duidelijk. Dat is zo en dat moet bij de deelnemers ook duidelijk worden. Niet alleen waar de ander machtiger is dan zijzelf; dat weten ze vaak wel. Maar vooral waar zij macht over de ander hebben; dat is vaak minder duidelijk voor henzelf.
Door interventies zorgt de mediator ervoor dat de deelnemers zich bewust worden van hun mogelijkheden om te onderhandelen. Ze uitnodigen om na te denken wat er nodig is om het gevoel van (on)macht te herstellen; en hoe er van een ongewenst machtsevenwicht naar een gewenste balans gekomen kan worden.
Welke macht heb jij?
Voel je je wel eens ongemakkelijk bij een bepaald persoon? Hoe komt dat dan? Welke macht heeft die persoon over jou, of beter gezegd, hoeveel geef jij die persoon? Want misschien is die er helemaal niet op uit om ‘macht’ over jou te hebben. Misschien kijkt hij wel erg tegen jou op en ben jij je daar helemaal niet van bewust. Ik ben benieuwd naar jouw omgang met macht en onmacht. In het commentaarveld hieronder kun je jouw mening of verhaal, als je wilt anoniem, kwijt.
