Dit artikel is geschreven door mevrouw Ien van Doormalen. Zij helpt organisaties en bedrijven bij organisatieverandering en/of het vormen van een leerwerkgemeenschap. Accountability of het bevorderen van accountable gedrag is daarbij een belangrijke waarde.

Waarom lukt het ons niet?

In een gesprek met een mogelijke opdrachtgever valt het gesprek even stil, gevolgd door een diepe zucht. Onze gesprekspartner schrikt er zelf van, zo lijkt het. ‘Waarom lukt het ons maar niet om de noodzakelijke verandering te realiseren terwijl iedereen niet alleen van goede wil is maar ook goed is toegerust voor zijn functie? Ik snap het niet?’

Ik voel met mijn gesprekspartner mee en mijn collega, zo kan ik aflezen uit haar mimiek, ook. Hoe vaak heb ik mezelf – in mijn rol als directeur/bestuurder – diezelfde vraag niet gesteld en diezelfde verzuchting geuit? In stilte, zodat mijn ongeduld geen extra belemmering zou opwerpen.  Ook ik wilde destijds sneller, beter en meer. De urgentie was hoog, de wil aanwezig en toch wilde het bij tijd en wijlen onvoldoende vlotten.

De stilte, de verzuchting en tenslotte de vraag bleek een mooi moment voor een bijzondere ontmoeting. De vraag evolueerde en luidde tenslotte: ‘Hoe gaat het ons wèl lukken?’

Hoe het ons gaat lukken?

Al pratend kwamen we tot de ontdekking dat de strategie en de intenties van de organisatie weliswaar duidelijk verwoord waren maar dat deze onvoldoende in een helder – zakelijk – resultaat waren vervat. En zonder die helderheid werd het moeilijk om focus aan te brengen. Het ankerpunt voor een gemeenschappelijk doel ontbrak. Zonder helderheid op doel en resultaat is samenwerken een stuk lastiger. Maar er is méér nodig: focus vasthouden; korte termijn resultaten overeenkomen; bouwen aan professionele samenwerkingsrelaties; samenwerkingsgedrag expliciteren, reflecteren, leren en de volgende stap zetten. En last but not least: kiezen voor eigenaarschap, verantwoordelijkheid nemen en vertrouwen geven.

Zo, ga er maar aan staan!

Het gaat ons lukken!

En dat was precies wat onze gesprekspartner zei: ‘Ga er maar aan staan!’ Het was fijn te merken dat gaandeweg het gesprek duidelijk werd hoe belangrijk die uitnodiging aan hemzelf was: in beweging komen én in beweging blijven. Niet vasthouden aan de angst voor imperfectie maar vanuit focus op het resultaat, de ander en de loop der dingen omarmen.

We spraken over een aanpak die gebaseerd is op het accountability-gedachtegoed. Gedachtegoed dat er vanuit gaat dat je individueel én gezamenlijk doet wat nodig is om het beoogde resultaat te behalen. Gedachtegoed gebaseerd op menselijk gedrag. Gedrag dat we allemaal kennen en dat – sterk vereenvoudigd – in de afbeelding hiernaast verbeeld is.

Eigenaarschap nemen en blijven bewegen

Wie kent niet het verschil tussen je goed en betrokken voelen en daarnaar te handelen (bovenste loop) of je zwak en afwerend voelen (onderste loop). Doen wat nodig is voor het te behalen resultaat vraagt om – zeker in geval van teleurstelling – uit de slachtofferloop te blijven of te komen. Accountable zijn.

Het besef dat je als mens altijd de keuze hebt óf voor slachtoffergedrag óf voor accountable gedrag helpt bij het in beweging komen en blijven. Niet de stagnaties negeren maar er voor open staan, niet de situatie ontkennen maar er eigenaarschap voor nemen, niet de ander de schuld geven maar jezelf en de ander vergeven, niet rationaliseren en nog meer excel-sheets maken maar reflecteren en leren. Je niet langer verzetten of verstoppen maar in actie komen, jezelf, de ander en de situatie omarmen. Maak met elkaar een veilige leerwerkomgeving gebaseerd op vertrouwen, houd de focus op het resultaat, durf te leren en stel tijdig bij waar nodig.

Ien van Doormalen   
Rainmengroup

Nawoord Monique Wakelkamp:

Accountable gedrag of slachtoffergedrag? Ien stemt tot nadenken. Hoe gemakkelijk is het niet om de oorzaak van je teleurstellingen, je vermoeidheid of je zorgen buiten je zelf te leggen. ‘Als die ander nou eens zus-of-zo zou doen, dan …’ Wat zou dat een fijne en gemakkelijke oplossing zijn! Terwijl je natuurlijk wel altijd invloed op jezelf kunt hebben; en daarmee op de loop der dingen. Niet dat je dan ook altijd je gewenste of gehoopte uitkomst krijgt, maar je hebt er in ieder geval wel alles aan gedaan om dat te bereiken. Herken je dat?